#1 Een lesje bodem

In 2050 zullen we – als alles volgens planning verloopt – de aarde met meer dan 9 miljard mensen delen. Het behoeft weinig uitleg dat het belangrijk is dat al deze mensen toegang moeten hebben tot gezond voedsel. Dit betekent dat er 70% meer voedsel geproduceerd moet worden (Springman et al, 2018). Een flinke opgave voor de landbouw, die op dit moment al onder grote druk staat. Om ervoor te zorgen dat dit op een veilige manier kan gebeuren, die zowel de toekomst van de planeet als de mensen waarborgt, hebben we een transitie nodig in ons voedselsysteem. 

In deze vierdelige serie artikelen gaan we er achter komen wat die transitie precies inhoud. We beginnen bij de bodem: de fundering van ons voedsel. We kijken naar of er manieren zijn die in een positieve bijdrage leveren aan de kwaliteit van de bodem en het bodemleven. Duurzame landbouw heeft de potentie om dat te doen, en daar gaat het tweede deel uit de serie over. Wil je ook weten wat korte ketens daarmee te maken hebben, lees dan zeker verder! Tot slot duiken we in fruitteelt in de regio Utrecht en halen we een paar leuke voorbeelden aan van hoe landbouw dus wél goed kan! Lees hieronder een stuk uit het eerste deel van de serie over onze landbouwgrond, voor een lesje bodem en bodemleven en je zult voor altijd anders kijken naar de grond onder je voeten!

Sinds de jaren ‘50 is de landbouwproductie in Nederland vertienvoudigd. Landbouwintensivering en schaalvergroting droegen hier voornamelijk aan bij. Het veiligstellen van voedselvoorziening was na de traumatische hongerwinter een absolute prioriteit. Ook in fruit- en tuinbouw is de productie flink omhoog gegaan: 2015 bracht ruim acht keer zo veel op als 1950. Stukken grond werden efficiënt ingezet door er één gewas te verbouwen. Een negatief effect is dat deze ene plant bepaalde voedingsstoffen nodig heeft die door de grote schaal waarop wordt verbouwd, wordt uitgeput. Kunstmest kan dan een oplossing bieden: deze vult de voedingsstoffen aan. Het probleem hierbij is echter dat de levende organismen (weet je nog? Belangrijk!) gedood worden. Door de afname van levende organismen, krijgt ongewenst onkruid de vrije loop. Deze worden weer bestrijd met chemische bestrijdingsmiddelen, wat nog meer levende organismen uitmoord, en ga zo maar door. Een neerwaartse spiraal manifesteert zich, die bodemuitputting tot gevolg heeft.

Bij Local2Local kennen we een paar innovatieve boeren die ieder op hun eigen manier de kwaliteit van de grond waarborgen. Hoe ze dat doen kun je bekijken in de film die Talent Miriam Brunke van fruitteler William Pouw gemaakt heeft. William legt uit hoe hij omgaat met een paar uitdagingen waar zijn biologische fruitteeltbedrijf voor komt te staan en hoe dat door goed bodembeheer kan worden aangepakt.

Om even een beeld te geven van hoe lang het duurt om vruchtbare grond natuurlijk te genereren: in 2000 jaar wordt slechts 10 cm vruchtbare grond gecreëerd, die wordt beschermd door bossen en plantgewassen. Door het kappen en cultiveren van 13 miljoen hectare bos per jaar voor landbouw, die in veel gevallen na cultivatie ‘naakt’ komen te liggen, werkt bodemerosie deze weg, en slijt het oppervlak tot dode, onvruchtbare grond.  (Zie de animatievideo van The Institute for Advanced Sustainability Studies, Potsdam, waarin de realiteit van grootschalige landbouwgrond wereldwijd onder de loep wordt genomen)

Landbouw, en voornamelijk de overgang van bos naar landbouwgrond, is een belangrijke aandrijver geweest van de verandering van de bodembedekking, bij ecosystemen op het land.

Wil je meer weten over onze bodem, waar deze uit is opgemaakt en waarom het zo belangrijk is een rijk planten- en dierenleven te behouden?

Lees dan hier verder!